Toksyna Botulinowa typu A od lat 90-tych wykorzystywana jest w medycynie estetycznej. Jest stosowana jako preparat wygładzający zmarszczki i w leczeniu nadmiernej potliwości. Zabiegi z wykorzystaniem toksyny botulinowej to jeden z najczęściej wykonywanych zabiegów medycyny estetycznej na świecie.
Działanie
Toksyna botulinowa typu A jest naturalnie występującym białkiem bakteryjnym, wytwarzanym przez bakterie Clostridum botulinum i od lat stosowanym w medycynie. Stosuje się ją od wielu lat w przypadkach nadpotliwości: (ręce, stopy, czoło, pachy), migreny, skurczu powiek, zeza, ślinotoku i dystonii szyjnej (bolesne skurcze mięśni szyi) i nietrzymaniu moczu a także u pacjentów z porażeniem mózgowym oraz innymi problemami neurologicznymi. Zastosowana została po raz pierwszy przez P. Scotta w 1973 roku w celu wykonania blokady neuromięśniowej.
Toksyna botulinowa typu A (BTX-A) jest egzotoksyną, silną trucizną biologiczną. Łączy się trwale z płytką nerwowo-mięśniową, poraża przewodnictwo nerwowo-mięśniowe poprzez poprzez fragmentacje białka SNAP-25 (synaptosomal protein). Mechanizm działania toksyny botulinowej polega na zahamowaniu wydzielania neurotransmitera zakończeń nerwowych, czyli acetylocholiny, w obrębie połączeń nerwowo-mięśniowych, czego efektem jest rozkurcz i rozluźnienie mięśni i ich relaksacja. Toksyna hamuje również wydzielanie gruczołów potowych, zmniejsza bóle i zespoły bólowe połączone z napięciem mięśni, np. napięciowe i migrenowe bóle głowy.
Początek działania widoczny jest po 2-3 dniach, maksymalne działanie występuje po około 2-6 tygodniach i utrzymuje się przez 2-4 miesiące. Leczniczo stosuje się bardzo małe dawki, podaje się niewielkie dawki rzędu 5-50 jednostek podczas zabiegu. Małe dawki leku i sposób podawania sprawiają, że działanie ogranicza się tylko o miejsca podania. Nie istnieje ryzyko wystąpienia toksyczności toksyny botulinowej, gdyż dawki toksyczne dla człowieka wynoszą powyżej 2,5 tyś. jednostek.
Toksyna botulinowa w medycynie estetycznej
W ostatnich latach toksyna botulinowa typu A jest szeroko używana w medycynie estetycznej, aby zminimalizować efekt starzenia się skóry, szczególnie jeżeli chodzi o twarz. Pozytywne działanie toksyny botulinowej typu Ana zmarszczki i drobne linie na twarzy zostało przypadkowo odkryte przez lekarzy okulistów, którzy wstrzykiwali botox do mięśni wokół oczu u pacjentów cierpiących na skórcze mięśni twarzy. Efektem niezamierzonym tego zabiegu okazało zmniejszenie się zmarszczek na twarzy.
Wstrzyknięcie niewielkiej dawki toksyny botulinowej typu A pod skórę do mięśni poddawanych zabiegowi pozwala na zahamowanie marszczenia i fałdowania sie skóry nad tą okolicą. Dzięki silnemu działaniu toksyny botulinowej, powodującemu blokowanie połączeń nerwowych pomiędzy płytką nerwową a mięśniem, mięśnie odpowiedzialne za powstawanie zmarszczek ulegają rozluźnieniu, a zmarszczki rozprostowują się. Wstrzykniecie odpowiednich, niewielkich dawek preparatu likwiduje zmarszczki (mimiczne) wywołane przez kurczenie się mięśni twarzy i zapobiega ich powstawaniu w przyszłości (działanie profilaktyczne). Inne funkcje nerwowe – takie jak wrażliwość skóry na dotyk – nie ulegają zmianie.
Toksyna botulinowa jest szeroko stosowana w medycynie m.in. do usuwania zmarszczek:
- miedzy brwiami (zmarszczki „lwie”, gładzizna czoła)
- poprzecznych czoła
- wokół oczu (kurze łapki)
- okolic: powieki dolnej, ust, na brodzie, szyi
- do usuwania nadmiernej potliwości stóp, pach, dłoni
- do leczenia bólu głowy (migren)
- podnoszenia brwi (czasem bez typowej redukcji zmarszczek czoła)
- likwidacja tzw. „brody czarownicy” i wygładzania bródki
- podnoszenie kącików ust
- wygładzania szyi i dekoltu.
Przygotowanie do zabiegu
Pacjent przychodzący na zabieg nie może mieć infekcji gorączkowej, przeziębienia, opryszczki lub wysypki w okolicach wkuć. Nie powinien także przyjmować leków obniżających krzepliwość krwi, niestandardowych leków przeciwzapalnych w tym polopiryny/aspiryny i jej podobnych preparatów.
Znieczulenie
W związku z niewielkim bólem podczas zabiegu, zabieg nie wymaga znieczulania.
Przebieg zabiegu
Iniekcję wykonuje się przy użyciu jednorazowej strzykawki zaopatrzonej w bardzo cienka igłę. Zastrzyki są wykonywane bezpośrednio do tkanki mięśniowej w kilka punktów. Przed zabiegiem miejsca wstrzyknięć są zaznaczone specjalną kredką. Następnie wybrany preparat z toksyną botulinową typu A po odpowiednim rozcieńczeniu wstrzykuje się we wcześniej zaznaczone miejsca.
Czas trwania zabiegu to około 10-15 minut, a całej wizyty – około 45 minut.
Czas działania preparatu
Zmarszczki w okolicy poddanej zabiegowi poddają się korekcji stopniowo. Pierwsze efekty są widoczne po 2-3 dniach od zabiegu. Pełen efekt działania toksyny – brak możliwości zmarszczenia mięśnia – widoczny jest po 10-14 dniach po wykonaniu iniekcji. Efekt utrzymuje się przez około 4-6 miesięcy i ustępuje także stopniowo. Botulina jest równie skuteczna u kobiet jak i u mężczyzn.
Zalecenia po zabiegu
Po wykonanym zabiegu można wrócić do codziennej aktywności, do domu lub pracy. Po zabiegu przez kilka godzin nie należy wykonywać żadnych zabiegów pielęgnacyjnych twarzy. Przez 4 godziny pacjent nie powinien kłaść się, schylać głowy w dół, powinien unikać wysokich temperatur. Nie powinien też lecieć samolotem w podróż po zabiegu, gdyż mogłoby to spowodować przemieszczenie się wstrzykniętego preparatu. W ciągu 0,5 – 1 godziny pacjent powinien zacząć ćwiczyć mięśnie mimiczne w miejscach wkłucia. Najczęściej wstrzykniecie toksyny nie powoduje śladów ani zsinień. Zdarza sie czasem zaczerwienienie w miejscu podania spowodowane podrażnieniem po dezynfekcji miejsca wkłucia. Może powstać także zgrubienie w miejscu wstrzyknięcia. Wszystkie wymienione objawy ustępują w ciagu kilku godzin bez pozostawienia śladu. Po około 2 tygodniach może wystąpić konieczność dostrzyknięcia preparatu w celu utrwalenia efektu.
Rokowania i powtarzalność zabiegów
W celu utrzymania efektu po zabiegu należy go powtarzać co 3-8 miesięcy, nie częściej niż co 3 miesiące. Jest to jeden z typu zabiegów do których pacjenci chętnie wracają, gdyż daje szybkie i długotrwałe efekty, które otoczenie zauważa jako poprawę wyglądu, a jednocześnie jest to zabieg nieinwazyjny i prosty w wykonaniu. Przy systematycznym stosowaniu czas utrzymywania się efektów leczenia wydłuża się, co wiąże się ze zmniejszeniem częstotliwości kolejnych wstrzyknięć. Jeżeli terapia nie zostanie powtórzona stan skóry w okolicy poddanej terapii wróci do stanu wyjściowego bezpośrednio przed zabiegiem.
Po okresie 6 miesięcy mimika twarzy stopniowo powraca. Po całkowitym zaprzestaniu działania toksyny botulinowej, zabieg należy powtórzyć. Jeżeli z różnych powodów pacjent nie może wykonać kolejnego zabiegu to i tak zabieg jest korzystny dla skóry. Twarz juz po jednokrotnym zabiegu – czyli około półrocznym okresie działania toksyny botulinowej, wygląda młodziej, jest bardziej wypoczęta. Zmarszczki często ulegają spłyceniu. Jest to wynik dodatkowego działania toksyny botulinowej, polegający na tym, że gdy przez pół roku nie wykonujemy ruchów marszczących czoło czy ruchów odpowiedzialnych za „kurze łapki”, skóra odpoczywa, więc po ustaniu działania preparatu i tak wygląda młodziej. W ten sposób pacjent inwestuje w przyszłość dając skórze pół roku relaksu i rozluźnienia.
Przeciwwskazania
- zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego
- nadwrażliwość na składniki preparatu
- miejscowe infekcje skóry
- ciąża i okres karmienia piersią
- niektóre antybiotyki
Interakcje
Brak jest doniesień o istotnych klinicznie interakcjach. Terapeutyczne działanie toksyny botulinowej mogą nasilić antybiotyki aminoglikozydowe oraz inne leki wpływające na przewodnictwo nerwowo-mięśniowe.